dinsdag 5 maart 2013

Ik zoek iets over ...

In onze Mediatheek ligt de nadruk op informatiebemiddeling. Wij hebben daarvoor een- op ons onderwijs toegesneden - fysieke collectie non-fictie opgezet en zijn vanaf een vroeg stadium ook bezig geweest met de opbouw van een digitale collectie (betrouwbare) sites en portals. Mediawijsheid is ook een gebied waarop Mediatheek 14A zich begeeft. Leesbevordering zit echter niet in ons takenpakket en wij lenen in onze Mediatheek ook geen literatuur uit. Of dat een goede- of slechte keuze is geweest laat ik hier in het midden. Je zou kunnen zeggen dat de nadruk op een digitale collectie in elk geval een goede keuze is geweest, gezien de huidige trend naar steeds meer online werken en leren.

Bibliotheken en ook Mediatheken zitten nu mondiaal in een overgangsfase door het digitale geweld dat om ons heen is losgebarsten. Steve Coffman (vice president van dienstverlener Library Support Services, LSSI) stelt in een artikel dat bibliotheken in de VS het publiek hebben geleerd om via bibliotheekpc’s en digitale bibliotheekcatalogi de digitale wereld te betreden. Dit publiek heeft nu zijn eigen devices en keert zich daarmee van de bibliotheek af. Hij stelt ook dat bibliothecarissen (in de VS WV) Google-Books prachtig hebben geholpen om een digitale collectie op te bouwen, die nu fysieke bibliotheken overbodig lijkt te maken. Wel een beetje een wrang beeld en hoe zit dat dan in Nederland?
“De moderne bibliotheek (mediatheek WV) is niet alleen een fysieke bibliotheek waar gebruikers heengaan (zowel online als in de echte wereld), maar zal tevens diensten aanbieden op de (virtuele) plekken waar gebruikers zijn. En de moderne bibliotheek maakt gebruik van de Web 2.0 tools waar zij (die gebruikers) al vertrouwd mee zijn.” Dit stelt de website 23Dingen (online cursus sociale web voor bibliothecarissen) in Ding 22. Maar in Nederland hebben de bibliotheken nu juist die digitale taken jarenlang laten liggen. Ligt hier onze kracht dan juist niet?

OpenBibliotheken (Jeroen de Boer en Edwin Mijnsbergen) en DeBibliotheek (Esther Valent) zijn ontstaan uit de gedachte dat de openbare bibliotheken (digitale) taken laten liggen. OpenBibliotheken is ontstaan als antwoord op het uitblijven van stellingname van de VOB rond het vraagstuk van de internetneutraliteit. Gaan de openbare bibliotheken voor een gereguleerd internet of staan ze voor webneutraliteit en daarmee voor vrije toegang tot informatie?
Je krijgt als bibliotheek/mediatheek al snel te maken met barrières die niet stroken met vrije informatiegaring. Dat werkt verstorend in je relatie met je klant (in ons geval de leerling of docent). Niet alle informatie kan direct geleverd worden. Voor gegevens uit de Krantenbank, Uittrekselbank etcetera zijn dure licenties nodig, die het vaak onmogelijk maken om de content aan de gebruikers thuis door te leveren. Voor leerlingen die gewend zijn aan gratis muziek, - e-books en - informatie werkt dit belemmerend. Nu werd vorige maand nog eens onderstreept dat bibliotheken eigenlijk op grote schaal geen e-books mogen uitlenen. Volgens minister Bussemaker van OCW mogen bibliotheken op grond van het leenrecht, een uitzondering op de Auteurswet, fysieke boeken en andere fysieke dragers zoals cd's en dvd's uitlenen. Deze exceptie geldt echter niet voor digitale boeken. Alle uitgeverijen moeten nu afzonderlijk afspraken maken met de bibliotheek. Dat maakt het eens te meer belangrijk dat informatiespecialisten/mediathecarissen kennis hebben van de gehele (ook rechtenvrije) digitale boekenmarkt en hun klanten in elk geval kunnen verwijzen.

Onlangs werd ook Vrije Informatieprofessionals geopend, een plek voor vrije informatiespecialisten. Op de Homepage lezen we: “Er waart een spook door de wereld. Het spook van de informatievrijheid. Alle oude machten van de oude wereld hebben zich ertegen verenigd: platenbazen en Hollywood, uitgevers en rechters, regeringen en de Stichting Brein. Maar de strijders voor internetvrijheid laten steeds luider van zich horen en organiseren zich vanachter hun laptops.” Beweging alom dus.

Wat doet een mediatheek/schoolbibliotheek vanouds? De mediatheek selecteert en ontsluit bronnen en stelt ze beschikbaar. Daarmee wordt het onderwijs ondersteunt. De leerling of docent begeeft zich voor vragen naar de balie van de Mediatheek en kan daar de bronnen inzien of lenen. Dit model werkt echter nog maar gedeeltelijk. Of je het als mediathecaris nu leuk vindt of niet, leerlingen verschuilen zich inmiddels allang achter een scherm. Als jij dat scherm niet weet te bereiken, dan gaat er iets helemaal fout in de relatie met jouw klanten. Met alleen je catalogus online zetten kom je er volgens mij ook niet. De Boer, één van de oprichters van OpenBibliotheken stelt dat ook niet meer alleen het selecteren en beschikbaar maken van open digitale bronnen voldoet, maar dat ook het principe van online informatiebemiddeling zou moeten behoren tot een van de opdrachten van bibliotheken/mediatheken. 

Al@din
Een stukje geschiedenis. Al@din - de digitale vraagbaak van de Openbare Bibiotheken in Nederland - was actief van 2003 tot 2010. Toen kwam ibi tot 2012 en nu is een informele groep bibliothecarissen actief als DeBibliotheek op verschillende podia, maar vooral op Goeievraag.nl. Een ander initiatief (specifiek voor de natuurvakken) is Steljevraag.nl. Een team van circa 300 vrijwilligers beantwoordt hier de vragen. Deze groep bestaat grotendeels uit wetenschappers, afgestudeerden en studenten, elk met hun eigen wetenschappelijk expertise - ondergebracht in disciplines en categorieën, aldus de site. Op Twitter is ook nog #dtv of #durftevragen in vele varianten actief. Dat initiatief gaat naast het beantwoorden van informatievragen echter ook vooral over participeren en verbinden. Het is belangrijk dat informatiespecialisten in elk geval zichtbaar  zijn op deze netwerken, want zij kunnen kwalitatief goede antwoorden geven op vragen waar een gedegen algemene en specialistische bronnenkennis voor vereist is. Immers het is nog altijd zo dat je van iemand wiens beroep het is om informatie te vinden betere antwoorden kunt verwachten dan van goedwillende burgers. 

Mediatheek 14A biedt inmiddels ook diensten aan als pagina’s voor huiswerkbegeleiding en examenvoorbereiding. Ook het stuk van digitale vraagbaak gaan we oppakken. Daarom open ik hierbij het interne mailadres: mediatheek@vszutphen.nl als vraagbaak voor docenten en leerlingen van Vrijeschool Zutphen VO. Serieuze informatievragers zullen hier een professioneel onderbouwd antwoord krijgen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten