dinsdag 21 januari 2014

Maak eens kennis met jouw digitale collega

Ik postte al eerder een bericht over MOOCs (Massive Open Online Course) en de gevolgen voor het onderwijs. We hebben het, als we over (gratis) online colleges en lessen praten, tot nu toe vooral over Hoger Onderwijs, maar daarbij zal het niet blijven. In Nederland zijn er ondertussen bij het grote publiek bekende initiatieven als de NTR-academie (vertellers met een goed verhaal over een eigentijds onderwerp) en de Universiteit van Nederland, waar je korte colleges kunt volgen van Nederlandse hoogleraren. Deze colleges raken ons onderwijs al, want de onderwerpen zijn ook voor scholieren aantrekkelijk. Leerlingen in het voortgezet onderwijs kunnen echter al op veel meer plekken terecht voor ‘digitale docenten’. Het is een trend om bekende namen via tv of video een ‘college’ of ‘les’ te laten verzorgen. We kennen waarschijnlijk allemaal TED: Ideas worth spreading. TED heeft ook een offspring getiteld TED ED Lessons, waar aan de oorspronkelijke TED-video’s quizzen en verdieping is toegevoegd. Wat minder bekend is het vergelijkbare BigThink.

Engelstalig en gericht op leerlingen zijn Watchknowlearn en het bij veel leerlingen geliefde kanaal van Vsauce op YouTube. In Vsauce maakt een wetenschapper, die overdag Michael Stevens wordt genoemd, erg leuke educatieve video’s met hier en daar een snuifje animatie. Ook Engelstalig en inmiddels al bij velen bekend is de Kahnacademy. Deze site wordt door veel leerlingen gebruikt, mede door het Game-aspect waarbij je punten en badges kunt winnen. De in het Nederlands vertaalde filmpjes van de Kahnacademy kun je vinden op het YouTube-kanaal van KahnAcademyNederland. Jongere leerlingen kunnen terecht bij Wonderopolis waar antwoord wordt gegeven op moeilijke vragen, een beetje zoals in de boekuitgaven van de Kinderuniversiteit. Kinderen stellen hier vragen aan bekende professoren, die daar uitgebreid op in gaan.

De Nederlandstalige markt voor het voorbereidende onderwijs laat zich verder ook niet onbetuigd. Zo is er de WiskundeAcademie, de spellingjuf, Iksnaphetnu, waarvoor je eerst wel (gratis) een account dient te maken. We hebben de digitale docent, Huiswerktv en Wetenschap 101 om de meest bekende maar eens te noemen. Deze laatste beperkt zich overigens tot videoblogs over exacte wetenschap van maximaal 101 seconden. Veel docenten hebben ondertussen een YouTubekanaal. Enkele voorbeelden daarvan zijn: Joost van Oort, Jelmer Evers en Rob van Bakel.

Ik hoor iedereen denken: “waar is het persoonlijk contact?” en “je kunt nooit leren van een filmpje”. Als je een account hebt op Linkedin kun je inmiddels in de groep Onderwijs 2.0 een discussie volgen over MOOCs. “Wordt dit entertainment of onderwijs?”, “Tenenkrommend” en “Prachtig begin voor gedifferentieerd en excellent onderwijs”, zijn enkele van de hier gegeven meningen. Onverlet blijft dat één van de trends waar het onderwijs rekening mee moet houden de niet meer te stoppen bloei van de beeldcultuur is. Een goed artikel waarin ervaring met videolessen in een specifieke situatie wordt besproken stelt onder meer: “Expertise die je van buiten naar binnen haalt is groot, maar het is ook zo dat docenten zich beter voorbereiden. Ze willen hun lessen goed presenteren. Zo halen we een maximaal rendement uit de videolessen.”

Gelukkig is er onderzoek gedaan door Liesbeth Kester (bijzonder hoogleraar Multimediale Educatie bij de Open Universiteit) naar de effectiviteit van internetfilmpjes op het leren. Of het nu gaat om de kwantumtheorie, een vreemde taal leren of cupcakes bakken: nieuwe informatie onthouden en begrijpen we altijd beter wanneer beelden aan tekst worden toegevoegd. Om het te laten beklijven is het echter noodzakelijk het geleerde direct toe te passen. Filmpjes en programma's om iets te leren doen of kennis te verwerven zijn er op internet en televisie voldoende. Denk maar aan filmpjes die leren breien, cupcakes maken of vreemde talen te leren spreken. Of denk aan documentaires over de Tweede Wereldoorlog of de televisieserie De Gouden Eeuw om kennis over de geschiedenis te verwerven. Maar dan kun je nog niet direct breien of die taal spreken. Noch beschik je dan over die kennis over de Tweede Wereldoorlog of de Gouden Eeuw. Eerst moet natuurlijk de kennis worden toegepast, voordat de vaardigheid of kennis is verworven. De kennis toepassen die een kijker heeft gezien in een programma als De Gouden Eeuw, kan door het geleerde na te vertellen, samen te vatten of vragen te beantwoorden in een quiz erover. Net zoals bij de eerder genoemde TED ED Lessons.

Kester stelt samen met Jeroen van Merriënboer in 4W: Er zijn steeds meer mogelijkheden om multimedia in te zetten in de les. Maar is dat altijd effectief? Cruciaal is dat de leerbron aansluit bij de werking van het geheugen. Alleen dan kunnen leerlingen hun weg vinden door de leerstof en zich deze eigen maken. Om te voorkomen dat het werkgeheugen overbelast raakt kunnen multimediale leerbronnen (a) de aandacht van de leerling richten, (b) de complexiteit van het materiaal verkleinen, (c) ondersteuning bieden, (d) irrelevante informatie weghouden en (e) een beroep doen op zowel het visuele als het auditieve systeem. Kenmerkend voor effectieve multimediale leerbronnen is dat ze leerlingen aanzetten tot een diepe verwerking van het leermateriaal. Er ontstaat expertise: de beschikking hebben over rijke en geavanceerde schema’s, oftewel declaratieve (feiten) en procedurele kennis (hoe, vaardigheden).

Het is dus zaak, stelt Kester, dat docenten maar ook studenten en leerlingen op de hoogte zijn van de kenmerken van en ervaring hebben met hoogwaardige dynamische visualisaties zodat zij deze kunnen herkennen en kiezen. Daar moet je echter voor open staan. Opvallend is hierbij weer dat de scheidslijnen tussen voor- en tegenstanders in de discussie op Linkedin andermaal via leeftijdslijnen lijken te lopen.

Misschien zelf dan eens een MOOC volgen? Je kunt dan zelf ervaren wat de (on)mogelijkheden zijn. Journalistiek bedrijven met Data opent binnenkort. Vijf experts leren je hier hoe je data vindt, visualiseert en interpreteert. Hier vind je trouwens een overzicht van MOOCs.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten