Alert online. Kinderen hebben het nodig dat ouders grenzen stellen

“In alle jaren dat ik (Patti Valkenburg, WV) nu onderzoek doe heb ik wel gemerkt: goed nieuws is geen nieuws. Je leest in de kranten altijd dat het de spuigaten uitloopt. Inderdaad, gewelddadige games kunnen bij sommige kinderen tot agressie leiden. Maar door gamen krijgen kinderen ook beter ruimtelijk inzicht, hun oog-hand coördinatie verbetert, hun probleemoplossend vermogen wordt aangesproken. En ook sociale media hebben veel positieve effecten. De status quo is dat het bij de meeste kinderen tot grotere sociale verbondenheid leidt. Bij de meeste kinderen, zeg ik nadrukkelijk. Wat ouders kunnen doen als het bijvoorbeeld gaat om geweld of seks is actief een tegencultuur bieden. Je zit niet in een vacuüm. Je kunt uitleggen dat iets niet gewoon is en zo een negatief effect tegengaan”, aldus Patti Valkenburg, hoogleraar Jeugd en Samenleving Universiteit van Amsterdam en auteur van Schermgaande jeugd : Over jeugd en media (2014). Boven het artikel op Mijn Kind online waaruit ik hierboven citeer stelt Valkenburg: “Kinderen hebben het nodig dat ouders grenzen stellen”.

Maar ouders zelf hebben vaak digitaal ook nog wel het een en ander te leren, zeker op het gebied van (digitale) veiligheid en interesse in sociale media en het zich verdiepen in de digitale leefwereld van hun kinderen. Soms vertellen ouders mij op een Open Dag trots dat ze hun kind goed (digitaal) onder controle hebben. Een lijst van restricties en verboden die in het gezin gelden volgt dan vaak. Als je doorvraagt zijn dit ook vaak ouders die zelf niet actief bezig zijn met digitale media en een afkeer van het medium hebben. Ik zie echter liever dat ouders zich positief bemoeien met de online wereld van kinderen, wat overigens niet betekent dat je vrienden moet worden met je kind op Facebook. Ouders zouden zich vooral ook meer moeten bemoeien met de veiligheid van hun kind op internet. Dat begint al bij de keuze voor wachtwoorden. Kinderen zijn daar vaak veel te slordig in en overzien de gevolgen niet. Een site als Jewachtwoord kan daar bij helpen. In twee stappen wordt duidelijk hoe je een sterk wachtwoord samenstelt dat moeilijk is te raden of te kraken door een computer. Ga ook eens rustig met je kind zitten en kijk wat jouw kind al weet over online veiligheid met bijvoorbeeld een quiz van Steffie en de Alertonlinequiz. Als je trouwens nieuwsgierig bent naar wat voor soort ouder je bent zou je de Quickscan Mediaopvoeding kunnen invullen.

In onze docentenkamer liggen ook nogal eens artikelen die wijzen op de gevaren van nieuwe media. Veelvuldig worden Nicholas Carr en Manfred Spitzer aangehaald. De bestseller van Clive Thompson We worden steeds slimmer wordt echter consequent verzwegen. Maar goed, het is natuurlijk alarmerend als de concentratieboog van kinderen afneemt en er steeds meer moeite is met lange stukken tekst. Ik weet mij trouwens nog te herinneren dat mij vroeger het lezen van strips om dergelijke redenen is afgeraden, maar dat terzijde. Maar worden we nu ook echt dommer van het digitaal geweld, zoals Spitzer claimt? En, zijn er echt wetenschappelijke onderzoeken die al dat gevaar aantonen? En, als je daar nu signalen voor ziet, waarom zetten we dan niet breed in op positieve strategieën om het tij te keren?

Ik denk dat de weerzin van ouders en opvoeders voor nieuwe media nooit een leidraad mag zijn om het hele fenomeen dan maar te verbieden of negeren. Maar stel, je zit al heel lang in dit kamp en hebt als ouder/opvoeder daarmee een behoorlijke digitale achterstand opgelopen. Hoe haal je die dan nog in en hoe overwin je trouwens sowieso jouw weerstand tegen het hele fenomeen? Er zijn gelukkig vele goede, positieve en laagdrempelige gratis cursussen te vinden, waarmee je in een keer bij bent en misschien ook wel wat anders gaat kijken naar digitale mogelijkheden. Gedegen kennis van een onderwerp leidt vaak tot relativering.
In de cursus Media-opvoeding (10 lessen) leer je hoe jij je kinderen kunt begeleiden op internet. Anja Plevier is mediacoach en leidt deze lessen over veilig internet. Vanaf 12 januari 2015 kan iedereen die dat wenst gratis deelnemen aan een hele goede online cursus over ‘mediawijsheid’. De Nederlandstalige MOOC (Massive Open Online Course) Mediawijsheid (10 thema’s) heeft als doel om mediagebruikers bewuster te maken van hun digitaal gedrag en vaardiger te maken in hun omgang met de online wereld. Hogeschool PXL (België) stelt zich al langer tot doel om studenten en docenten uit te rusten met de noodzakelijke mediawijsheidscompetenties. Via dit initiatief kunnen ook andere geïnteresseerden zich nu kosteloos verder bekwamen in het domein van mediawijsheid. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door de Vlaamse Overheid en heeft een Belgische invalshoek, maar er wordt ook op de Nederlandse situatie ingezoomd. De opleiding staat open voor een breed publiek en wordt aangeboden in de vorm van een MOOC, wat dus wel betekent dat je je (gratis) moet registreren. Tot 16 maart 2015 stelt Hogesschool PXL elke week een extra thema beschikbaar. Ook bij MOOCMee kun je je ongeacht opleidingsniveau gratis inschrijven.



In Nederland zijn we over het algemeen genomen - of je het nu leuk vindt of niet - steeds vaker en langer online. Op het werk, op school, thuis of onderweg en met onze telefoon, tablet of computer. Gelukkig zijn we ons ook steeds meer bewust dat dit privacyrisico’s met zich meebrengt. Zo kunnen we met één muisklik onbedoeld onze eigen computer of zelfs een heel netwerk besmetten. Of creditcardgegevens uit handen geven aan criminelen. Nederland behoort bij de landen met de meeste internetaansluitingen. En nergens in Europa maken zoveel mensen gebruik van internetbankieren als in Nederland. Dat geeft Nederland een voorsprong en biedt kansen voor innovatie en economische groei. Maar het betekent ook dat iedereen zich bewust moet zijn van gevaren en risico’s. Dit vraagt dat iedereen bewuste keuzes moet maken bij het gebruik, de aanschaf en het onderhoud van ICT, thuis en op het werk. Zo draagt iedereen bij aan een veilig digitaal Nederland waarin we zorgeloos kunnen profiteren van de kansen die ICT biedt.
Maar, wat doe je als je laptop wordt gestolen? Welke Clouddiensten zijn veilig om te gebruiken? Waarom kun je beter niet werkdocumenten e-mailen naar je privé emailadres? Hoe ga je om met versleutelde informatie? Waar herken je een phishing e-mail aan? De overheid startte onlangs voor haar medewerkers de campagne Ibewustzijn. Ook op veiliginternetten kun je als ouder leren wat te laten en wat juist wel online te doen en ook de sites Cybersave Yourself en Alertonline geven veel tips. Verdiep je eens in online veiligheid, want een digitaal geletterde ouder/opvoeder kan zijn of haar kind beter digitaal opvoeden.

En voor wie het digitale geweld allemaal te veel is: er is een mogelijkheid om met je kinderen een papieren Mediaspel te spelen. Het Mediaspel draagt bij aan de bevordering van mediawijsheid bij ouders/opvoeders en kinderen van 8 tot en met 12 jaar en is lekker ouderwets gezellig aan de keukentafel te spelen.