dinsdag 25 maart 2014

Doe de quiz

Een quiz is een interactieve werkvorm die leerlingen vaak erg leuk vinden. Een quiz kun je inzetten om de voorkennis te peilen maar ook om tussendoor te toetsen of de stof begrepen is of als reflectie-instrument achteraf. Quizzen kun je natuurlijk zelf maken in Google-formulieren of Quizmaker, Onlinequizcreator, of één van de mogelijkheden die het blog Onderwijs van Morgen eind 2013 aangaf. Maar kant en klaar en op onderwerp geselecteerd kun je ze ook gewoon op internet vinden. Vaak zijn de opdrachten dan ook nog voorzien van multimedia. Zo zijn de Teleblik-Quizzen terug in een nieuw jasje. Wat weten onze leerlingen bijvoorbeeld over de watersnoodramp van 1 februari 1953? Om dat te testen speel je de quiz Nederland waterland. Met deze quiz leren leerlingen over rivieren, het IJsselmeer, de watersnoodramp en het Deltaplan. Teleblik heeft vooral veel quizzen ontwikkeld voor groep 5 tot en met 8 van het basisonderwijs. Maar ook het voortgezet onderwijs komt aan bod. Er zijn een groot aantal opdrachten die geschikt zijn voor vmbo leerlingen. Dat zijn bijvoorbeeld de onderwerpen Elektriciteit, Insecten en Zintuigen, maar ook Meetkundige figuren en Informatieverwerking. De quizzen bevatten fragmenten uit het videoarchief van Teleblik waarover vragen worden gesteld. Je moet dus de leerlingen wel eerst laten inloggen in Teleblik via Magister.

Je vindt ook quizzen voor het Voortgezet Onderwijs bij schooltv, zoals een quiz over alcohol of voor Duits een titel als Willi wills wissen bij de serie Das Bloghaus. Tot slot. Op Voortgezet Onderwijs bij Schooltv Beeldbank Plus vind je nog een keur aan quizzen, netjes per vak gerangschikt. In een online quizomgeving kunnen hier leerlingen alleen of tegen elkaar vragen beantwoorden over beeldbankclips. Er zijn bijvoorbeeld quizzen over Anne Frank, de bloedsomloop, een Ruimtequiz, de Middeleeuwen en het Klimaat. Of het een tijdelijk probleem is weet ik niet, maar ik had problemen om de filmpjes in de quizzen te zien, het geluid werkte wel. De video's zijn overigens wel gewoon in de Beeldbank te bekijken.

Je kunt een aantal van de toetsjes inleiden op je scherm of digibord door gebruik te maken van Google Maps om de clips op een alternatieve manier aan te bieden aan de leerlingen. Veel clips uit de Schooltv-beeldbank gaan namenlijk over plaatsen of processen die aansluiten bij een plek ergens op de wereld. De Schooltv-Beeldbank heeft 3 kaarten gemaakt. Het Beeldbank-oogje fungeert als plaatsmarkering voor belangrijke plekken en gebeurtenissen. Door erop te klikken krijg je meer informatie en een link naar de clip op de Schooltv-beeldbank. De kaarten die worden aangeboden zijn: Google Maps Hollandse wereldwonderen , Google Maps Tweede Wereldoorlog en Google Maps Riskante regio's.

vrijdag 21 maart 2014

Lesidee: Mensjesrechten en Mensenrechten

Kinderrechten en mensenrechten hebben geen vaste plek in het Nederlandse onderwijscurriculum. Dit ondanks internationale verplichtingen, zoals die voortvloeien uit de VN-mensenrechtenverdragen (1966), het Verdrag tegen discriminatie van vrouwen (1979) en het Verdrag voor de rechten van het kind (1989). In 1993 bevestigden de VN in de VN-wereldconferentie over mensenrechten opnieuw: 'Onderwijs over mensenrechten en het verspreiden van de juiste informatie, theoretisch en praktisch, spelen een belangrijke rol in de bevordering van en het respect voor mensenrechten ... en moeten geïntegreerd worden in het onderwijsbeleid.' Nederland was medeondertekenaar van dit verdrag. (Bron: Amnesty)

Maar Nederland verankerde de mensenrechten niet in het onderwijs. Voor dit feit is de regering reeds verscheidene malen op de vingers getikt. Door bijvoorbeeld de mensenrechtencommissaris (Raad van Europa) en het Kinderrechtencomité. Na kritiek van de VN in december 2008 verplichtte een Kamermeerderheid de toenmalige ministers Plasterk (Onderwijs) en Verhagen (Buitenlandse Zaken) hier alsnog werk van te maken. Maar er is niets gebeurd, stelt Barbara Oomen, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en het University College Roosevelt in Middelburg. Nederlandse leerlingen hoeven er niets over te leren. De gedachte leeft dat het hier allemaal goed geregeld is. Alleen al om die reden is het belangrijk dat mensenrechten aan de orde komen in de Nederlandse klaslokalen, vindt Oomen. ‘En niet alleen op basis- en middelbare scholen, maar ook in het beroepsonderwijs, zoals de politie- en zorgopleidingen.’ Ook op de pabo’s is mensenrechteneducatie van belang, vindt Oomen. ‘In Groot-Brittannië, België en Duitsland is dit al onderdeel van het curriculum voor aanstaande leerkrachten, maar hier niet.’

Vandaag wordt de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie gehouden. Deze dag is door de Verenigde Naties ingesteld naar aanleiding van het bloedbad In Sharpeville in Zuid-Afrika op 21 maart 1960. Een mooie gelegenheid om de mensenrechten weer eens onder de aandacht te brengen. Teleblik heeft voor dit onderwerp een aantal video’s over racisme en discriminatie op een rij gezet.



Bij ons op school wordt incidenteel het onderwerp Mensen/Kinderrechten in de middenbouw behandeld. Er wordt daarbij vooral gebruik gemaakt van de omvangrijke fysieke collectie van de Mediatheek over dit onderwerp. Hier wil ik nog wat (digitale) tips onder de aandacht brengen. Er zijn op YouTube twee afspeellijsten van Douwe Beerda, een lijst met filmpjes over de 30 Mensenrechten en een lijst over allerlei onderwerpen met betrekking tot Mensenrechten. Deze laatste afspeellijst bevat veel inspirerende en humoristische films die te maken hebben met mensenrechten. Als eerste wordt de ontwikkeling van mensenrechten uitgelegd. Daarna zijn er voorvechters van mensenrechten te vinden zoals Martin Luther King Jr., Gandhi, Nelson Mandela, Rosa Parks en de Dalai Lama.
Op de site van het College voor de Rechten van de mens vind je heel veel bruikbare (achtergrond)informatie. Leerlingen van basis- en voortgezet onderwijs vinden hier goed bruikbare teksten over kinder- en mensenrechten, links naar allerlei sites waar ze werkstukinformatie kunnen vinden en online spelletjes. United for Human Rights (UHR) is een internationale non-profit organisatie waar je lesmateriaal kunt vinden, evenals bij Amnesty, het Belgische Pienternet en bij Gay & School.

Kinderrechten
Wat de Kinderrechten betreft. In de serie Mensjesrechten staan de rechten van kinderen en tieners centraal. In 26 korte filmpjes komen kinderen en tieners, van wie de rechten onder druk staan, aan het woord in Nederland en in verschillende landen van Europa. 'Mensjesrechten' begon in 2008 als een serie van vijf korte films over kinderrechten in Nederland en werd gemaakt om onszelf de vraag te stellen: beschermen wij onze kinderen wel genoeg? Kwamen in voorgaande jaren Nederlandse misstanden aan bod, in 2010 richt de tv-serie de focus op Europa. In korte filmpjes komen kinderen en tieners vanaf 2010 aan het woord in verschillende landen van Europa, van wie de rechten met voeten worden getreden. Thema's zijn o.a.: armoede, illegaliteit, leven op straat, onveiligheid, ontvoering en homoseksualiteit. Mensjesrechten is een co-productie van HUMAN, IKON en Amnesty International. Mensjesrechten is ook op Facebook te vinden.

Defence for Children heeft Informatiemappen voor jongeren over rechten van kinderen voor het maken van werkstukken en het houden van spreekbeurten voor leerlingen van het voortgezet onderwijs. De thema's van de informatiemappen zijn: Verdrag voor de Rechten van het Kind ; Kom op voor je rechten ; Vrijheid van meningsuiting ; Kinderen in de gezondheidszorg ; Kinderen in de jeugdzorg ; Kindermishandeling ; Seksueel misbruik van kinderen ; Kinderen in armoede ; Vluchtelingenkinderen ; Kinderen in de gevangenis ; Straatkinderen en Kinderarbeid.
Lesmateriaal over kinderrechten vind je bij Kidsrights, Unicef en Kennisnet.

Vrouwenrechten
Inzicht krijgen in de achtergronden van de problematiek rondom mensenrechtenkwesties in Afrika kan ook met Face2Face, een initiatief en samenwerkingsverband van twee Europese partners (CARE Nederland en Upact) en twee Afrikaanse partners (UWAKI en SONYO). Doel van het project is enerzijds om Nederlandse en Belgische jongeren te interesseren in de millenniumdoelen en mensenrechten, in het bijzonder vrouwenrechten. Door gebruik te maken van de interactiviteit van een storytelling game, als mede van digitale media als video en ‘face2face’ communicatie, worden vage begrippen als 'milenniumdoelen' en 'vrouwenrechten' tot leven gebracht en worden jongeren in Nederland en Vlaanderen enthousiast gemaakt om actie te ondernemen en te communiceren met (jonge) mensen in Afrika. De Democratische Republiek Congo en Somalië (regio Somaliland) zijn de twee landen die in dit project centraal staan. In deze conflictgebieden hebben vrouwen en meisjes vaak niet dezelfde kansen als mannen en wordt seksueel geweld stelselmatig gebruikt als oorlogswapen om samenlevingen te ontwrichten.
Face2Face heeft ook een kanaal op YouTube:



Tot slot. Teleblik heeft naar aanleiding van internationale vrouwendag op 8 maart jl. een special samengesteld, die je kunt gebruiken. Ook Millenniumdoel 3 - in de link de uitleg van de al eerder geciteerde site van de NCDO, het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en internationale samenwerking - geeft informatie over vrouwenrechten. Een keuze uit links naar lesmateriaal, teksten en filmpjes in eenvoudig Nederlands over rolpatronen en man-vrouw verhoudingen vind je hier.

dinsdag 11 maart 2014

Outline-tool en OneNote

Bijna iedereen (ook in het voortgezet onderwijs) vindt van zichzelf dat hij prima met de computer overweg kan. Teksten typen en ‘professioneel’ opmaken, een spreadsheetje maken, niemand draait er zijn hand voor om. Maar, het is net als met zoeken op internet: als je niet weet wat er allemaal mogelijk is, ben je snel tevreden. Zo werkt ook bijna iedereen met Office, maar als ik de Outline-tool noem of OneNote ben ik bang dat maar weinigen weten waarover ik het heb. Beide tools zijn echter zeer bruikbaar voor het onderwijs.

Veel leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben moeite met het schrijven van een samenhangende tekst waarin zij hun ideeën als een mooi geheel structureren en presenteren. Het schrijven van zo’n tekst is dan ook een complexe cognitieve vaardigheid. Natuurlijk wordt er ergens in het curriculum aandacht besteed aan schrijfvaardigheden. Ook de opbouw van een tekst komt hier aan de orde. Maar dat Word een handige tool heeft om je planningsstrategie makkelijker en overzichtelijker te maken weet niet iedereen. Een outline of tekstplan bevat eigenlijk niet meer dan een hiërarchisch lijstje met ideeën voor je betoog. Maar door te werken met een tekstplan is de cognitieve belasting voor de schrijver veel minder. Dit komt omdat diegenen die met een tekstplan werken tijdens het schrijven zelf op minder aspecten tegelijk hoeven te letten. Zij hoeven bijvoorbeeld dan niet meer na te denken over wat er waar in de tekst moet komen te staan en hoe zij hun ideeën willen ordenen, waardoor zij meer geheugenruimte over hebben voor het formuleren en reviseren van de tekst. Je kunt dat natuurlijk ook gewoon analoog op papier doen, maar vooral het (elektronisch) schuiven en opnieuw ordenen van de tekst in een tekstverwerker als Word geeft duidelijke meerwaarde.



Standaard tekstverwerkingsprogramma’s bevatten trouwens uiteenlopende tools die gebruikers kunnen helpen bij het schrijven. Sommige tools zijn algemeen bekend, zoals knippen, kopiëren of plakken van tekst/afbeelding, of het controleren van de spelling of grammatica. Andere tools zijn onbekender en worden dus niet, of nauwelijks gebruikt. Zo komen leerlingen bij het knippen en plakken vaak in een chaos van opmaak terecht, die zij met de simpele oplossing Ctr-a (alles selecteren) en Opmaak wissen weer teniet kunnen doen. Het zijn basisvaardigheden waarvan ik in de Mediatheek vaak zie dat leerlingen deze niet beheersen.

De Outline-tool (Overzicht in Word) is ook een uitstekend hulpmiddel voor de begeleiding van werkstukken. Het ordent de ideeën om ze vervolgens bespreekbaar te maken in een begeleidend overleg. En juist het organiseren en uitwerken van een goedlopende tekst blijkt vaak een struikelblok voor leerlingen.

Er zijn echter wel wat voorwaarden:

  • Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van een elektronische Outline-tool bijdraagt aan de tekstkwaliteit wanneer leerlingen zich van tevoren nog niet in het domein hebben verdiept, wat dus bij een (eind)werkstuk vaak het geval is. Wanneer zij dit wel hebben gedaan, maakt het voor de tekstkwaliteit geen verschil of zij eerst nog een plan maken met een Outline-tool of niet.
  • Daarnaast blijkt uit de verschillende onderzoeken dat de effecten van de Outline-tool op de tekstkwaliteit vooral zichtbaar zijn bij leerlingen die voor een tweede of volgende keer deze tool gebruiken. Een eerste ervaring met de Outline-tool leidde in onderzoek niet of nauwelijks tot een verbetering van de tekstkwaliteit. Na een tweede ervaring hielp het leerlingen echter wél met het uitwerken en presenteren van hun tekst. Dat geldt ook voor cognitieve belasting: die verminderde pas bij herhaald gebruik van de tool. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat het proces van het leren werken en plannen met de tool in eerste instantie het leerproces in de weg staat. Leerlingen moeten zich de Outline-tool en de bijbehorende outlinestrategie eigen maken. Voor ons betekent dat dat leerlingen ergens in het curriculum al voordat ze aan hun eindwerkstuk beginnen ervaring zouden moeten opdoen met de Outline-tool.


Overzicht (Outline) in Word is in elke fase van het proces te gebruiken. Kom je met een lange tekst in de problemen en ben je het overzicht kwijt, dan klik je op Beeld - Overzicht en ga je de tekst opnieuw ordenen. Je kunt ook je werkstuk of verslag beginnen met het aanzetten van Overzicht. Als je dan ook nog eens standaard het Navigatievenster (Word 2010, Documentstructuur in Word 2007) aanzet heb je altijd links van het scherm een duidelijk kader, ook wanneer je aan het schrijven bent. Hoe een en ander werkt zie je hier:



OneNote is een notitietool, zoals ook EverNote en Google-Keep tools zijn om notities te bewaren. De tool is gewoon geïntegreerd in je Office-pakket. Een notitietool kun je zien als een kladblok waarin je allerhande zaken die je tegenkomt: artikelen, notities, documenten, afbeeldingen, filmpjes, schermafbeeldingen et cetera opslaat. Je kunt zelf ook losse notities van ideeën die bij je opkomen toevoegen. Dat is handig, zeker als dit gekoppeld is aan de cloud van Microsoft, Office 365, waardoor je snel met andere gebruikers kunt delen. Op onze school gebruiken wij echter Google-apps voor scholen. Voor ons zou Google-Keep misschien handiger zijn, maar Google-Keep biedt niet de mogelijkheden die OneNote biedt.
Ook omdat veel docenten hun lessen toch nog voornamelijk in Office voorbereiden kunnen ze makkelijk gebruikmaken van OneNote dat met Office volledig geïntegreerd is. Je maakt net zo makkelijk tekstuele aantekeningen als krabbels. Daarnaast kun je allerlei bronnen invoegen. Je kunt allerlei knipsels, plaatjes en zelfs filmpjes verzamelen in OneNote. Het programma heeft een handige functie om een deel van het scherm als plaatje in te voegen. Je kunt ook vanuit andere programma’s of vanaf internet zaken in OneNote plakken. Je kunt jouw (Office) documenten, films en afbeeldingen in OneNote klaarzetten in handige mapjes die je zelf met tabs en hoofdstukken kunt indelen.

Een voordeel van OneNote is dat je het als digibordsoftware kunt gebruiken. Je opent dan OneNote met F11 en maakt daarmee de pagina beeldvullend. Vervolgens open je de Werkbalk Tekenen van OneNote en dan is het tekengereedschap op het bord te gebruiken. Je kunt makkelijk inspelen op vragen van leerlingen en zo een nieuwe notitie openen die je dan vervolgens weer kunt uitwerken. Je kunt bijvoorbeeld op afbeeldingen tekenen en krabbels toevoegen tijdens de les. OneNote heeft als aardigheidje dat het - net als met onze ActivInspire software - handgeschreven notities kan omzetten naar tekst. Waarom dan niet gewoon met Activ software? Het is gewoon handiger met OneNote. De uitwisseling van de Microsoftonderdelen binnen Activ is bij lange na niet altijd optimaal. Het vergt nogal wat handelingen en kennis van de software en die kennis hebben veel docenten niet.



Nadeel: het werkt wel even wat anders dan je gewend bent. Zo ontbreekt De knop ‘Opslaan’, OneNote slaat je werk automatisch op. Je kunt even gauw wat krabbelen, en je hoeft je niet druk te maken waar je het wilt opslaan. De volgende keer ga je direct verder waar je gebleven was. Het gemaakte werk in OneNote kun je weer wel exporteren naar andere formaten, bijvoorbeeld PDF. Notities maken gaat makkelijker met OneNote dan met een tekstverwerker. In tegenstelling tot Word kun je in OneNote overal op de pagina direct iets invoeren.

Volg hier een webinar van Technologie & Onderwijs over OneNote:

dinsdag 4 maart 2014

Canonieke icoonfoto's

Het boek Canonieke Icoonfoto’s. De rol van (pers)foto’s in de Nederlandse geschiedschrijving van Martijn Kleppe is sinds vorige week gratis te downloaden. Het boek is interessant voor het onderwijs omdat het onderzoekt welke Nederlandse foto's functioneren als icoonfoto in schoolboeken voor het vak geschiedenis. Het gratis boek is ‘een feestje,’ zoals Kleppe het noemt, omdat de handelseditie van het gelijknamige proefschrift een jaar geleden verscheen. In een toelichting meldt Kleppe: ‘In principe wilde ik mijn boek zo snel mogelijk beschikbaar maken voor zo veel mogelijk mensen. De Erasmus Universiteit heeft het beleid dat onderzoekers hun artikelen zo veel mogelijk open access maken.’ ‘We werken immers grotendeels op kosten van de “belastingbetalers” en ik vind het ook erg zonde wanneer ons werk voor het grootse deel van het publiek onzichtbaar blijft omdat het alleen maar uitgegeven wordt door commerciële uitgevers. Daarom heb ik meteen de afspraak gemaakt met mijn uitgever dat mijn boek na een jaar beschikbaar komt.’

Canonieke icoonfoto’s onderzoekt de volgende hoofdvragen: welke foto’s van personen, gebeurtenissen of maatschappelijke processen functioneren als icoonfoto’s in onderwijsmethoden voor het vak geschiedenis en vormen daarmee ‘de canon’ van Nederlandse icoonfoto’s? Waarom fungeren deze foto’s als iconen en welke rol spelen deze foto’s in de Nederlandse geschiedschrijving? Na de analyse van 412 schoolboeken voor het vak geschiedenis kan geconcludeerd worden dat een relatief klein aantal foto’s regelmatig voorkomt.
Het moet een feest van herkenning zijn: het Vietnamese meisje vluchtend voor de napalmbommen of de Chinese man die een tank stopt op het Plein voor de Hemelse Vrede - bijna iedereen kent deze beelden. Omdat deze foto's voor meer staan dan wat letterlijk is afgebeeld, zijn het icoonfoto's die keer op keer gepubliceerd worden. Twee icoonfoto's worden in de publicatie uitgebreid geanalyseerd: die van Pieter Jelles Troelstra, terwijl hij een menigte toespreekt, en de beroemde 'baas-in-eigen-buik' foto van Dolle Mina. Deze foto's functioneren steeds meer als symbool, terwijl de datering vaak niet klopt. Regelmatig ook blijken de afbeeldingen een andere gebeurtenis te verbeelden dan de tekst suggereert.



Samenstellers van geschiedenismethoden voeren praktische redenen aan waarom ze dezelfde foto's kiezen, zoals herkenbaarheid, wat de verkoopcijfers ten goede zou komen. Bovendien hebben redacteuren weinig tijd om naar beeldmateriaal te zoeken. Daarom raadplegen ze in eerste instantie hun geheugen, met als gevolg dat vaak dezelfde foto's terugkomen in lesmethoden. Dit boek pleit er daarom terecht voor meer aandacht te besteden aan de rol van beeldmateriaal in de Nederlandse geschiedschrijving. 


Mooie opdracht: laat leerlingen zelf eens op zoek gaan naar ander beeldmateriaal voor de hoofdstukken uit hun geschiedenismethode. Je zou hiervoor Pinterest kunnen gebruiken.

Tot slot. Het converteren van het proefschrift in PDF naar EPUB voor gebruik op de e-reader is helaas geen succes, de pagina's worden als EPUB-bestand niet goed weergegegeven. Het boek is trouwens ook gewoon te koop in de boekhandel. 

Bron: Photoq.nl
Blog Martijn Kleppe